Zəngəzur qəzasının işğalı.
1920-ci ilin 28 aprelində Azərbaycanın bolşevik Rusiyası tərəfindən işğalından sonra bölgədə ciddi siyasi və ərazi dəyişiklikləri baş verdi. Bolşeviklərin dəstəyi ilə qədim türk torpaqları hesabına ilk dövlətlərini quran ermənilər həmin dövrdə Zəngəzur qəzasını ələ keçirdilər. Zəngəzur tarixi baxımdan Azərbaycan torpağı olmuş, əsrlər boyu burada türk-müsəlman əhalisi yaşamışdı. Lakin sovet hakimiyyətinin təsiri və bolşevik Rusiyasının təzyiqi nəticəsində bu qədim Azərbaycan diyarı süni şəkildə parçalandı. Bolşevik rəhbərliyinin göstərişi ilə Zəngəzurun böyük bir hissəsi Azərbaycanın inzibati sərhədlərindən çıxarılaraq Ermənistana birləşdirildi. Bu addım Cənubi Qafqazda demoqrafik və siyasi tarazlığın dəyişdirilməsinə xidmət edirdi. Nəticədə Zəngəzur qəzasının yuxarı hissəsi Ermənistanın, Laçın, Qubadlı və Zəngilan bölgələri isə Azərbaycanın tərkibində qaldı. Bu bölgünün məqsədi Naxçıvanı Azərbaycanın əsas hissəsindən ayırmaq, türkdilli xalqlar arasında coğrafi bağlantını qırmaq idi.
Zəngəzurun işğalı sonrakı onilliklərdə bölgədə gərginliyin, etnik təmizləmələrin və torpaq iddialarının əsas səbəblərindən birinə çevrildi. Ermənilərin bu ərazilərdə möhkəmlənməsi Azərbaycan üçün strateji və tarixi itki demək idi. Bununla belə, Azərbaycan xalqı heç vaxt bu ədalətsiz bölgünü unutmamış, Zəngəzurun tarixi gerçəkliyini və milli mənsubiyyətini daim yaddaşında yaşatmışdır.
Bu hadisə Cənubi Qafqazın siyasi xəritəsini dəyişməklə yanaşı, xalqımızın tarixi ədalət uğrunda mübarizəsinin də başlanğıc nöqtələrindən biri olmuşdur. Zəngəzur bu gün də Azərbaycan tarixinin və milli kimliyinin ayrılmaz parçası kimi yaddaşlarda yaşayır.
Gəncliyə dəstək ictimai birliyinin sədri Vəfa Xəlilli
