Ekologiya və ətraf mühitin mühafizəsi bu gün dünyanın qarşısında duran ən vacib çağırışlardan biridir. Qlobal iqlim dəyişmələri, təbii sərvətlərin tükənməsi və sənaye təsərrüfatının genişlənməsi ekoloji sabitliyə ciddi təhdid yaradır. Bu mənada, hər bir ölkə kimi Azərbaycan da öz təbii mühitinin qorunmasını dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biri kimi müəyyən etmişdir.
Azərbaycanın paytaxtı Bakı və sənaye şəhəri Sumqayıt bir vaxtlar postsovet məkanında ekoloji fəlakət zonasına çevrilmişdi. Uzun illər ərzində neft hasilatı, ağır sənaye və kimya müəssisələrinin fəaliyyəti nəticəsində bu şəhərlərdə torpaq, hava və su ciddi dərəcədə çirklənmişdi. Lakin son 20 ildə həyata keçirilən məqsədyönlü dövlət siyasəti sayəsində bu mənzərə tamamilə dəyişmişdir.
Prezident cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan ekoloji islahatlar çərçivəsində köhnəlmiş və ekoloji cəhətdən təhlükəli müəssisələr şəhər ərazisindən kənara köçürülmüş, neftlə çirklənmiş torpaqlar rekultivasiya edilmiş, yaşıl zonalar və parklar salınmışdır. Bu gün Bakı və Sumqayıt artıq “parklar şəhəri” kimi tanınır. Paytaxtın mərkəzi və ətraf ərazilərində salınan Bulvarlar, Heydər Əliyev parkı, Dənizkənarı Milli Park, Zığ və Bibiheybət sahil zolaqlarının abadlaşdırılması, Bayraq meydanı kompleksi və digər ekoloji layihələr şəhərin simasını tamamilə dəyişmişdir.
Əgər vaxtilə Bakı və Sumqayıt ekoloji fəlakət zonası hesab olunurdusa, bu gün bu şəhərlər yaşıl enerji və ekoloji abadlıq nümunəsinə çevrilmişdir.
Azərbaycanın bölgələrində ekoloji vəziyyət ümumilikdə sabitdir. Bununla belə, ekoloji tarazlığın qorunması daimi diqqət tələb edən məsələdir. Meşələrin, su hövzələrinin, torpaq ehtiyatlarının və təbii landşaftın qorunması istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir.
Dövlətin region siyasətinin əsas məqsədlərindən biri kənd təsərrüfatı və sənayenin inkişafı ilə ekologiya arasında tarazlığı təmin etməkdir. Bu istiqamətdə həyata keçirilən layihələrə aşağıdakılar daxildir:
Yaşıl enerji və alternativ enerji layihələrinin genişləndirilməsi;
Su ehtiyatlarının bərpası və çay hövzələrinin təmizlənməsi;
Meşə bərpası və yaşıllaşdırma proqramları;
Tullantıların idarə edilməsi və təkrar emal sistemlərinin təkmilləşdirilməsi;
Kənd və şəhər yaşayış məntəqələrinin ekoloji monitorinqi.
Bu tədbirlər nəticəsində bölgələrdə ekoloji sabitlik qorunur, eyni zamanda dayanıqlı iqtisadi inkişafla təbii mühitin uzlaşdırılması təmin edilir.
Azərbaycanın ekoloji siyasətində rekultivasiya — yəni çirklənmiş və ya istifadəyə yararsız torpaqların bərpası — mühüm istiqamət sayılır. Xüsusilə Bakı ətrafında yerləşən neft hasilatı sahələrinin ekoloji bərpası bu sahədə böyük uğurdur.
Azərbaycanın ekoloji siyasətinin yeni mərhələsi “yaşıl enerji iqtisadiyyatı” konsepsiyasına əsaslanır. Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi zonalarında yaradılan “yaşıl enerji zonaları” bu istiqamətdə strateji əhəmiyyət kəsb edir.
Bu bölgələrdə günəş və külək enerjisi layihələri, ağıllı şəhər və kənd modelləri, su ehtiyatlarının idarə olunması sistemi və ekoloji nəqliyyat vasitələri tətbiq olunur. Beləliklə, azad edilmiş ərazilər həm ekoloji təmiz məkan, həm də dayanıqlı inkişaf nümunəsi kimi formalaşır.
Son illərdə məktəblərdə, universitetlərdə və ictimai təşkilatlarda həyata keçirilən “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili”, “Təmiz şəhər”, “Təbiəti qoruyaq” kampaniyaları və digər layihələr gənclərin ekoloji şüurunun formalaşmasına böyük töhfə verir.
Azərbaycanın ekoloji siyasəti sistemli və məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilir. Dövlətin əsas məqsədi — ekoloji tarazlığı qorumaq, ətraf mühiti təmiz saxlamaq və gələcək nəsillərə sağlam təbiət bəxş etməkdir.
Zərdab rayon Mədəniyyət Mərkəzinin direktoru Elyurə Məmmədova
